Een ingedommelde brouwerij met wortels tot in 1856 kuste Xavier Vanneste wakker. In amper 20 jaar schreef hij een onwaarschijnlijk groeiverhaal doorspekt van branie, authenticiteit, en… natuurlijk mout en hoppe. Geen half werk in De Halve Maan.
“Ha, ik heb geen favoriet bier”, lacht Xavier Vanneste desgevraagd. “Het hangt af van de omstandigheid en het moment, maar dat ik graag een biertje lust, dat zal wel.” Zijn diplomatische antwoord verbergt de doortastendheid die hem anders zo kenmerkt. In 2005 verbaast hij vriend en vijand, en vooral zijn eigen familie, door de brouwerij De Halve Maan terug te activeren. Hij lanceert een nieuw stadsbier dat de katalysator zou blijken te zijn voor een groeiverhaal dat tot de verbeelding spreekt.
Maar eerst moeten we terug naar het Walplein, in het hart van de historische stad Brugge. Daar, omgeven door geplaveide straten en middeleeuwse gebouwen, hangt geschiedenis in de lucht. Het is de plek van een van de meest iconische en oudste brouwerijen van België. Het familiebedrijf heeft zijn wortels in 1856, maar al in de 15de eeuw zou er een brouwerij actief zijn geweest. “De exacte stichtingsdatum van het familiebedrijf kennen we ook niet, we weten wel dat er sinds de 15e en 16e eeuw hier op het Walplein al brouwerijactiviteiten geweest zijn.”
“Brugse Zot”
Xavier Vanneste werd in 1980 geboren in een familie waar bier en brouwen verweven waren met het dagelijks leven. Hij groeide op met de verhalen over zijn voorouders die de brouwerij door goede en slechte tijden hadden geleid. Zijn moeder, Veronique Maes, was een nazaat van Henri Maes, de man die De Halve Maan in de 19de eeuw groot maakte. Henri Maes begon met brouwen in Brugge en legde de basis voor wat een brouwerijdynastie zou worden. De brouwerij overleefde oorlogen, economische depressies en veranderingen in de biermarkt. Het was een familiebedrijf in hart en nieren, maar zoals veel traditionele bedrijven, moest het zich aanpassen om te overleven.
Toen Xavier jong was, was de brouwerij nog klein en gericht op de lokale markt. De familie had in de jaren ’80 het bekende bier Straffe Hendrik gelanceerd, dat een sterke, traditionele Belgische tripel was. Ondanks de trots en het vakmanschap dat in de bieren werd gestoken, was de toekomst van het bedrijf allesbehalve zeker. De familie overwoog zelfs de deuren te sluiten omdat het steeds moeilijker werd om tegen de concurrentie van grotere, industriële brouwerijen op te boksen. De familie verkocht het merk Straffe Hendrik aan brouwerij Riva, maar bleef wel eigenaar van het gebouw en de installaties. Het verhaal zou hier eindigen, was er niet die koppige doortastendheid van Xavier Vanneste.
In 2005, Xavier Vanneste was nog geen 25 jaar, wilde hij het familiebedrijf herlanceren. “Mijn familie stond er erg sceptisch tegenover”, herinnert hij zich. “Ze hadden destijds de activiteiten afgestoten met reden. Maar ik zag potentieel.” Vanneste merkte terecht op dat de tijden veranderden en dat er toenemende interesse was van consumenten voor ambachtelijke en kleinschalige brouwerijen. De vraag naar speciaalbieren nam toe, en het project om de stadsbrouwerij nieuw leven in te blazen kreeg veel sympathie.
De keuze om in Brugge te blijven brouwen, ondanks de uitdagingen, was van meet af aan belangrijk voor het behoud van de authenticiteit. De locatie en de historische site maakten deel uit van hun identiteit. Wat ontbrak was een eigen onafhankelijk bier. Xavier Vanneste had zowel handelswetenschappen gestudeerd én een opleiding aan de brouwerijschool in Gent, achter de rug. Beide ervaringen speelden een belangrijke rol in het ontwikkelen van het nieuwe bier: Brugse Zot. Hij gebruikte zowel zijn technische kennis als familiale know-how om het receptuur te ontwikkelen en de brouwerij te herstarten. “Zoiets doe je niet alleen natuurlijk, we hebben zelfs een gepensioneerde oud-medewerker van mijn grootvader weten te betrekken bij het herstellen van de oude installaties.”
“Mensen hechten meer belang aan hun gezondheid en alcoholvrij bier maakt daar deel van uit”
Brugse Zot zou een katalysator worden voor het succes van De Halve Maan. Brugge had al lange tijd behoefte aan een eigen stadsbier, en Xavier Vanneste wist dat om een echt succesvol merk te creëren, het verhaal achter het bier net zo belangrijk was. Brugge, met zijn rijke geschiedenis en culturele identiteit, bood het perfecte decor.
Brugse Zot werd een ode aan de folklore en geschiedenis van de stad. De naam verwijst naar een legende waarin keizer Maximiliaan van Oostenrijk de Bruggelingen “zotten” noemde omdat ze hem vroegen om een nieuw gekkenhuis te bouwen. Het verhaal gaf het bier een speels karakter, en al snel werd het stadsbier geliefd bij zowel locals als toeristen.
Sportzot
Er zijn meerdere varianten van het stadsbier, en met de alcoholvrije variant Sportzot wist Vanneste andermaal een succesnummer te schrijven. De doorbraak van alcoholvrij bier is sinds 2023 een realiteit. Volgens studiebureau CPS-GfK groeide alcoholvrij bier in onze contreien met bijna een kwart, en staat nu voor zo’n 7,7 procent van de Belgische bierverkoop. “Mensen hechten meer belang aan hun gezondheid en alcoholvrij bier maakt daar deel van uit”, weet Xavier Vanneste. In West-Europa daalt het reguliere bierverbuik, in Zuid-Europa is er nog een lichte groei. Enkel China en Latijns-Amerika zien nog stevige verkoopcijfers. Daar staat de opmars van alcoholvrije bieren tegenover. De verkoop stijgt jaarlijks met zo’n 5 procent. Naast de gezondheidsclaim is er ook de doorbraak in technieken. Waar alcoholvrij bier in het verleden maar een fletse bedoening was, zijn de hedendaagse bieren veel smaakvoller. De Halve Maan opteert voor membraanfiltratie als techniek, waardoor het proces zo natuurlijk mogelijk blijft, en er geen smaakversterkers aan te pas komen.
Naast Brugse Zot en Sportzot – samen goed voor zowat 70% van de verkoop – vervolledigen Straffe Hendrik (teruggekocht in 2008) en het witbier Brugs Tarwebier de portfolio van De Halve Maan. Samen goed voor ruim 70.000 hectoliter en een omzet van zowat 19 miljoen euro. De brouwerij exporteert inmiddels naar ruim 40 landen. Belgische bieren worden wereldwijd beschouwd als premium producten, maar de concurrentie is hevig. De Halve Maan had al een sterke aanwezigheid in België, maar Xavier Vanneste zag kans om zijn bieren wereldwijd op de kaart te zetten. Hij begon strategisch te exporteren naar markten zoals de Verenigde Staten, China en Japan, waar de vraag naar ambachtelijke en traditionele bieren groeide.
“De ondergrondse pijpleiding was een manier om het verleden met de toekomst te verbinden”
De bierpijpleiding
Dat Xavier Vanneste geen traditionele ondernemer is, is inmiddels bewezen. Hij is iemand die risico’s neemt en bereid is om buiten de gebaande paden te denken. In 2016 verraste hij de wereld opnieuw met een van de meest innovatieve logistieke oplossingen in de bierindustrie: een ondergrondse bierpijpleiding. De stad Brugge, met zijn smalle, middeleeuwse straten, stond voor een enorm logistiek probleem: het transport van bier vanuit de brouwerij in het centrum naar de bottelarij buiten de stad veroorzaakte verkeersproblemen en milieuvervuiling. Hij besloot het probleem op een spectaculaire manier op te lossen. In plaats van vrachtwagens te gebruiken, ontwikkelde hij een pijpleiding van 3,3 kilometer die 4.000 liter bier per uur onder de stad door kan vervoeren. Dit project, dat op het eerste gezicht misschien gek leek, was een meesterzet. Niet alleen verminderde het de transportkosten en milieubelasting, maar het trok ook wereldwijde media-aandacht en zette De Halve Maan stevig op de kaart als een pionier in duurzaamheid en innovatie. De crowdfunding die ermee gepaard ging was een immens succes. “Het was een manier om het verleden met de toekomst te verbinden”, aldus Xavier Vanneste. “We willen trouw blijven aan onze tradities, maar we moeten ook vooruitkijken en innoveren om relevant te blijven.”
De ondergrondse pijpleiding is slechts één voorbeeld om de ecologische voetafdruk van de brouwerij te verminderen. De Halve Maan investeert ook in groene energie, met zonnepanelen en energiezuinige productiemethoden. Daarnaast is er een focus op het recycleren van water en het verminderen van afval, waardoor het bedrijf in lijn blijft met de steeds strenger wordende milieuregels.
Maar misschien wel zijn grootste prestatie is dat hij een familie-erfenis niet alleen heeft beschermd, maar naar nieuwe hoogten heeft gebracht. Waar de brouwerij ooit op het punt stond om te sluiten, is ze nu een internationaal succesverhaal en een voorbeeld van hoe traditie en innovatie hand in hand kunnen gaan.
