Zo’n 400 miljoen jaar geleden was ons landschap bedekt met vreemde wezens. Een daarvan was Prototaxites – een enigma uit de prehistorie dat de aarde tijdens de Silurische en Devoonperiode leek te domineren. Denk aan een reusachtig bouwwerk in een wilde tuin. Deze ontdekking biedt ons niet alleen inzicht in de evolutie, maar zet ons ook aan het denken over de ongelooflijke diversiteit van het leven.
Het raadsel van Prototaxites
Prototaxites verscheen voor het eerst in 1843 en sinds die tijd hebben wetenschappers ijverig geprobeerd te achterhalen wat dit bijzondere organisme precies was. Met torenhoge formaties van wel 8 meter hoog en 1 meter breed was het een opmerkelijke verschijning in het prehistorische landschap. In eerste instantie dachten ze dat het om verrotte coniferenresten ging, een misvatting die leidde tot lange discussies over wat men precies zag.
In 2007 toonde Kevin Boyce van Stanford University met zijn team aan dat Prototaxites waarschijnlijk een schimmel was, gebaseerd op koolstofisotopenanalyses. Net toen men dacht dat het mysterie was opgelost, brachten nieuwe vondsten weer vragen naar boven die de discussie nieuw leven inbliezen.
Nieuwe ontdekkingen die alles veranderen
Onlangs bracht Corentin Loron van de Universiteit van Edinburgh een kleinere variant onder de aandacht: Prototaxites taiti, gevonden in het Rhynie chert-fossielbed in Schotland, een bijzondere vindplaats vol prehistorische verrassingen. Door chemische tests te vergelijken met echte schimmels die elders op dezelfde plek werden gevonden, ontdekten onderzoekers dat dit organisme geen chitine bevatte, een stof die normaal voorkomt in schimmels. In plaats daarvan vonden ze lignineachtige verbindingen, typisch voor planten.
Deze resultaten brachten de wetenschappelijke wereld weer aan het praten over de plek van Prototaxites in de levensboom. Zelfs Kevin Boyce gaf toe dat Prototaxites niet netjes in de schimmel-fylogenie past, wat suggereert dat dit wezen misschien helemaal buiten de huidige biologische indelingen valt.
Een nieuw experiment met meercelligheid?
Sommigen denken dat Prototaxites een experiment vertegenwoordigt met complexe meercelligheid. Als dit organisme geen gemeenschappelijke meercellige voorouder deelde met de levensvormen die we vandaag de dag kennen, zoals ook aangegeven door wetenschappers als Brett Summerell van de Botanic Gardens in Sydney, dan kan dat ons wereldbeeld over evolutie aanzienlijk veranderen.
Met zijn enorme, complexe structuren en biopolymeren die op lignine lijken, vertoont Prototaxites eigenschappen die je niet samen bij moderne organismen ziet. Deze unieke mix doet je twijfelen over hoe leven precies ontstaat en zich ontwikkelt, een feit dat ons aan het denken zet over de grenzen van onze kennis.
De ontdekking van Prototaxites herinnert ons eraan hoe mysterieus de vroegste geschiedenis van het leven nog is. Hoewel er nog veel te ontdekken valt over dit opmerkelijke organisme, blijft zijn verhaal een bron van inspiratie – een aansporing om dieper te graven in zowel ons verleden als in wat de toekomst voor het leven op aarde in petto heeft.
