Economische studierichtingen hebben altijd al het archetype van de goede student aangetrokken: vijf lange jaren op de schoolbanken om kennis op te nemen die vaak al voorgekauwd is. En ook in hun privéleven hebben onze toekomstige leiders en ondernemers vaak een zittend leven. Zoals iedereen interageren ze met de wereld vanuit hun zetel met hun smartphone.
De rationalistische drang om zich los te maken van fysieke beperkingen om zich volledig op de geest te richten, lijkt zijn hoogtepunt te hebben bereikt. Maar dat is precies het probleem: lichaam en geest kunnen niet zomaar van elkaar worden gescheiden. De twee loskoppelen is als vliegeren zonder wind.
“We kunnen slechts denken dankzij ontmoetingen, toevalligheden en gebeurtenissen die de inertie van onze gewoonten doorbreken”, zegt filosoof Giovanni Minozzi. Elke ervaring wekt een nieuwe gedachte op. Door ons terug te trekken in een steriel bestaan lopen we het risico dat de realiteit niet langer de kans krijgt om ons te vormen. Om ‘jezelf te worden’ moet je de fysieke beproevingen en processen ervaren die je van punt A naar B leiden. In 2024 hoeft Odysseus vaak niet meer te vechten; dat kan virtueel. Maar door de meest elementaire tastbare taken uit te besteden, zal hij ook nooit Odysseus kunnen worden. Hij zal niet hebben geleerd om ‘naar zijn buikgevoel te luisteren’, het subtiele gevoel dat de pure logica overstijgt.
Hoe paradoxaal het ook mag lijken: het enige concurrentievoordeel dat we binnenkort misschien nog overhouden tegenover AI is ons vermogen een fundamenteel menselijke gedachtegang te bieden. Diep, empathisch, authentiek en daardoor mogelijk disruptief denken dat de feiten overstijgt. Samenwerken met AI-tools in plaats van een avatar te worden.
Het is misschien de gelegenheid om de opleidingsmodellen van onze toekomstige leiders te herzien en een intellectuele vorming in beweging te creëren. Onderwijstrajecten, ook universitair, waarbij het hele lichaam wordt ingezet. De Angelsaksische academische wereld hecht al lang waarde aan ervaringsgericht leren. Het is nu de zaak om dat concept uit te breiden tot vaardigheden die moeilijk te automatiseren zijn, zoals intuïtieve creativiteit, moreel oordeel, veerkracht.
Een gedachte-experiment: kunnen we geen jaartje scouting (in de natuur, buiten, autonoom) integreren in het traditionele curriculum? Het is in elk geval milieuvriendelijker dan een Erasmusopleiding. Of lessen geven zoals de peripatetici uit het oude Griekenland, de illustere filosofen die al wandelend doceerden?
“Eén ding is zeker: je moet figuurlijk en letterlijk kunnen wandelen om te weten waar je naartoe gaat”
Dergelijke ideeën kunnen vreemd lijken maar zoals Goethe al zei: “Eén ding is zeker: je moet letterlijk en figuurlijk kunnen wandelen om te weten waar je naartoe gaat.”
