Mehmet Sandurac is een discrete man. Iemand die liever niet op foto’s staat en zo weinig mogelijk spreekt. Een soort François Simon in business-stijl. Een anti-Marc Filipson. Waar de vorige baas van Filigranes graag op de voorgrond trad, veelvuldig in de media kwam en discussieerde, handelt Sandurac in stilte, steeds op de achtergrond. En toch is hij degene die de meest iconische boekhandel van België overneemt, die eind 2023 in een gerechtelijke reorganisatie werd geplaatst na 25 jaar aan de Kunstlaan.
Een nieuw tijdperk aan de Waterloolaan
Op 23 april, na enkele maanden van ingrijpende werkzaamheden, heropent Filigranes haar deuren in een geheel nieuw decor: vier verdiepingen genesteld binnen Mayfair, het 3.500 m² grote warenhuis aan de Waterloolaan 25. Een gigantisch project resoluut uitgevoerd door de teams van Filigranes en Mayfair voor de herlocatie van ongeveer 150.000 boeken. Het goede nieuws: het oppervlak blijft gelijk aan die van de oude locatie, de iconische afdelingen blijven behouden en de boekhandelaren ook. De grote nieuwigheid is de ongekende cohabitatie met de andere werelden van Mayfair: mode, decoratie, gadgets… Een onverwachte maar gedurfde mix die de plaats nieuw leven kan inblazen.
De overname van een symbool
Men zou een klassiek, strategisch overname hebben verwacht, een kansmanoeuvre in een verkrampte economische context. Dat is niet precies wat er gebeurde. “We wilden dat Filigranes bleef bestaan. Het is geen gewone boekhandel. Het is een culturele pool die behoort tot de Brusselaars, de Belgen. Ze kon niet zomaar verdwijnen”, verdedigt de oprichter van Mayfair. Al moet gezegd worden dat de timing perfect was. Mayfair had een vrije ruimte, overvloedige energie en vooral de langgekoesterde wens om een serieus literair departement te openen. Het resultaat: de integratie verloopt probleemloos. De historische meubels verhuizen, het team blijft op zijn plek en het DNA van de plaats wordt zorgvuldig behouden. “We moesten de ziel van de plek bewaren”, benadrukt Joevin Ortjen, directeur bij Mayfair. “We hebben niets opgeofferd. Noch de boeken, noch de expertise, noch de geest. We bieden ze gewoon een nog gekker kader.”
Van een boekhandel naar een cultureel warenhuis
Het nieuwe Filigranes beperkt zich niet tot gewoon verhuizen. Het heruitvindt zichzelf in een modernere setting, ontworpen als een complete ervaring. “We integreren de boekhandel in een bredere route. Je kunt een boek kopen, rondslenteren, terugkomen… Het idee is om de ervaring te verlengen. We hernemen wat Filigranes al succesvol maakte, maar we drijven het nog verder”, legt Sandurac uit. Overigens is de klantervaring van A tot Z herwerkt: nieuwe investeringen in meubels, splinternieuwe bewegwijzering, touchscreens voor betere navigatie in deze gigantische ruimte. Een Daily Dose-restaurant met koffie gebrand in Brussel en heerlijke huisgemaakte gerechten staan ook op het programma met, op termijn, een dakterras met uitzicht op de daken van de hoofdstad.
Niettemin geen megalomanie: “In tegenstelling tot veel grote ketens, kiezen bij ons de boekhandelaren nog steeds de boeken”, benadrukt Gregory Hankar, manager van de boekhandel. “Het is die directe band tussen degenen die kopen en degenen die adviseren die de kracht van Filigranes uitmaakt. En dat willen we absoluut behouden.” Een des te waardevollere autonomie aangezien we weten dat een groot aantal boekhandels vandaag hun aankopen centraliseren, ten koste van de relatie met de lezer.
Een management aan de antithese is van het Filipson-tijdperk
De Sandurac-methode contrasteert met die van de Filipson-periode, bezoedeld door beschuldigingen van intimidatie. “We werken op de ouderwetse manier, als een familiebedrijf. We luisteren, waarderen de kwaliteiten van iedereen, en proberen geen enkel model op te leggen. Het doel is dat elke medewerker zich thuis voelt”, beschrijft de ondernemer. Een meer horizontale aanpak, gevoed door vertrouwen, en die lijkt vruchten af te werpen. “Er is geen seconde vertraging in de verhuizing geweest. De teams zijn super gemotiveerd”, verzekert Joevin Ortjen.
De interne communicatie is volledig herzien, en de boekhandelaren zijn betrokken bij strategische beslissingen, zoals de selectie van uit te nodigen auteurs. “We willen bijeenkomsten die de volledige diversiteit van de samenleving weerspiegelen”, vult Hankar aan. Doel: 6 tot 8 auteurs per maand, tussen debatten, signeersessies en ontdekkingen. François Bégaudeau, Fabrice Arfi, Swann Périssé, Léon Salin en Michel Barnier behoren al tot de eerste namen die in april en mei worden aangekondigd.
Cijfers en ambities
Maar de resultaten moeten wel volgen. Voorlopig vertoont Mayfair een maandelijkse omzetgroei van 30 tot 40%, een mooie prestatie in het Belgische retail landschap. Om Filigranes over te nemen, legde de zakenman 305.000 euro op tafel, met een investeringsplan van nog eens 1,5 miljoen euro. Het doel? Tegen 2025 een omzet van 15 miljoen euro realiseren, 20 miljoen tegen 2026. “De boekenmarkt in België verslapt niet. Wat moeilijk is, is de marge. We slagen erin door te diversifiëren: papierwaren, accessoires, gadgets…”, legt Joevin Ortjen uit. Eerste stap: de verliezen stoppen. “Filigranes was al enkele jaren verlieslatend. Maar binnen vier maanden hebben we de rekeningen al gestabiliseerd.” De verhuizing bood ook de gelegenheid om het gereedschap en de processen uit het verleden op te schonen: IT, contracten met leveranciers, levering… Alles is gerationaliseerd. “Het is een complete reset.”
Herontdekken van de fysieke boekwinkel
In wezen ontstaat er een sterke visie. Die van een terugkeer naar het fysieke in een wereld die alleen digitaal lijkt te aanbidden. “Men denkt dat de sector gedoemd is, maar dat is niet waar. Het boek doet het goed. Het is de rest die opnieuw uitgevonden moet worden. En dat doen we nu.” Een hybride visie, tussen traditie en moderniteit, die deze nieuwe era van Filigranes lijkt te belichamen. “Bij Filigranes, in de maand januari – die niet de drukste maand van het jaar is – hadden we 45.000 bezoekers. Er is dus een aanzienlijk deel van de Brusselse bevolking op zoek naar dit soort plek”, bevestigt Gregory Hankar.
