Het Israëlische Hooggerechtshof heeft maandag op het nippertje een wet in de ingrijpende en zeer controversiële justitiële hervormingen van premier Benjamin Netanyahu verworpen, die de controle van het hof op de regerende regering van Israël wilde beperken. Dit was een grote klap voor Netanyahu wiens critici, zowel binnen als buiten Israël, zijn gegroeid nu hij de oorlog van Israël in Gaza heeft geleid na de schokkende aanval van Hamas op 7 oktober.
BELANGRIJKSTE FEITEN
Netanyahu’s justitiële hervormingen, die afgelopen zomer door het Israëlische parlement waren goedgekeurd, is een wet die in het hele land protesten had uitgelokt.
Die wet verbiedt rechters om de wettelijke norm van ‘redelijkheid’ te gebruiken om regeringsbeslissingen te herroepen, een wettelijke norm die ook in andere rechtssystemen wordt gebruikt, zoals in Canada en in het Verenigd Koninkrijk en die decennialang ook in Israël werd gebruikt.
In zijn vonnis voerde de rechtbank aan dat de wet een ‘serieuze en ongekende slag zou toebrengen aan de kernkenmerken van Israël als democratische staat’ meldde CNN.
Netanyahu heeft betoogd dat de hervormingen nodig zijn om gerechtelijke buitensporigheid te beteugelen, hoewel hij zware kritiek heeft gekregen op de hervormingen, vooral vanwege de zorgen dat ze de macht van zijn rechtse regering drastisch zouden uitbreiden en hem in staat zouden stellen om omkoping en fraude te ontlopen (Netanyahu heeft deze beschuldigingen ontkend).
Velen voerden ook aan dat de politieke onrust over de hervormingen de Israëlische ambtenaren ook afleidde in de aanloop naar de aanval van Hamas op 7 oktober, een ongekende militaire aanval die het geroemde Israëlische verdedigingssysteem binnendrong en naar schatting 1.200 mensen in Israël doodde, wat Netanyahu ertoe aanzette om Hamas de oorlog te verklaren.
Ian Bremmer, de voorzitter en oprichter van Adviesbureau Eurasia Group vertelde in oktober aan CNBC dat hij gelooft dat de onrust ‘duidelijk de Israëlische inlichtingendienst en de IDF heeft afgeleid’, terwijl Anne Applebaum van The Atlantic speculeerde dat Netanyahu’s reactie op de protesten ‘misschien zelfs één van de redenen was waarom Hamas de aanval durfde in te zetten’.
BELANGRIJKSTE CRITICI
Sommige van deze zorgen kwamen van het Hooggerechtshof zelf, onder andere van Esther Hayut, de voormalige voorzitter van het hof, die tijdens de argumenten in september zich afvroeg als het ‘hof de redelijke standaard niet zou mogen gebruiken, wie er dan voor zorgt dat ze inderdaad redelijk handelen?’. (Hayut ging in oktober met pensioen). Netanyahu’s hervormingen kregen ook te maken met veel internationale kritiek, waaronder die van president Joe Biden, die ze ondemocratisch noemden en binnen Israël heeft de minister van defensie Yoav Gallant de hervormingen ook bekritiseerd, terwijl Benny Gantz, de leider van Israëls oppositiepartij National Unity, vorig jaar de protesten tegen het plan leidde. Biden bekritiseerde de maatregel afgelopen maart en vertelde verslaggevers dat hij hoopte dat Netanyahu ‘afziet’ van het hervormingspakket. Hij vertelde de New York Times dat ‘het opbouwen van consensus voor fundamentele veranderingen echt belangrijk is om ervoor te zorgen dat de mensen erin geloven, zodat ze ook kunnen worden volgehouden’. Netanyahu sloeg echter terug naar Biden en zei dat Israël – sinds jaar en dag een bondgenoot van de VS – een ‘soeverein land is dat zijn eigen beslissingen neemt op basis van de wil van zijn volk en niet op basis van druk uit het buitenland’.
BELANGRIJKE ACHTERGROND
Onder de ‘redelijkheidsnorm’ kon de rechtbank een door het parlement aangenomen wet als ‘onredelijk’ beschouwen als de rechtbank vaststelde dat de wet was aangenomen zonder rekening te houden met alle relevante factoren, een norm die volgens Netanyahu te vaag en te subjectief was. Netanyahu en zijn extreem-rechtse regeringscoalitie beloofden de gerechtelijke hervormingen door te voeren, nadat Netanyahu eind 2022 weer aan de macht was gekomen. Deze hervormingen omvatten een reeks van vijf veranderingen in het rechtssysteem van het land, die het Hooggerechtshof van het land effectief verzwakt en de gerechtelijke controle op de regerende partij van het land elimineert. De hervormingen – die het rechtscollege minder mogelijkheden zouden geven om wetten te toetsen en de premier meer controle zouden geven bij de benoeming van rechters – stuitten op hevig verzet van politieke tegenstanders en sommige leden van de Israël Defense Forces, waaronder een groep van 37 reservepiloten van de Israëlische luchtmacht, die in maart dreigden om niet deel te nemen aan militaire trainingen. In juli keurde de Israëlische regering de wet op de ‘redelijkheid’ goed, het eerste deel van Netanyahu’s hervorming, die de mogelijkheid van de rechtbank beperkt om regeringsbeslissingen te vernietigen die zij als ‘extreem onredelijk’ beschouwt.
RAAKVLAK
Netanyahu, die zijn positie als premier heroverde na het land 15 jaar te hebben geleid in twee afzonderlijke periodes tussen 1996 en 2021, wordt ook beschuldigd van omkoping, fraude en schending van vertrouwen. Netanyahu werd in november 2019 aangeklaagd na een onderzoek door de Israëlische politie over beschuldigingen dat hij officiële gunsten verleende aan zakelijke leiders in ruil voor geschenken, waaronder luxe kleding, armbanden, sigaren en champagne. Netanyahu pleitte niet schuldig te zijn aan alle aanklachten en ontkende enig wangedrag.
GROOT AANTAL
Meer dan 23.000 mensen zijn gedood in Israël en in de Gazastrook sinds de aanval van Hamas op Israël op 7 oktober en de invasie van Israël in de Palestijnse enclave. Hieronder vielen 21.978 doden in Gaza, volgens het door Hamas geleide ministerie van Volksgezondheid van Gaza, meldde de Washington Post. Israëlische functionarissen schatten dat er in die tijd ongeveer 1.200 mensen zijn gedood, voornamelijk tijdens de aanval van Hamas op 7 oktober.
