“Zonder Marokko zou ik niet zijn wie ik nu ben.” Ilham Kadri, CEO van Syensqo, vertelt het verhaal van haar wortels en haar vleugels. Het is een verhaal van een dyslectisch meisje uit de Spaanse wijk van Casablanca (een volksbuurt) dat manager wordt van een Belgisch wereldbedrijf. We ontmoeten haar in Marrakech, tijdens een van haar vele professionele bijeenkomsten in Marokko. Ze leidt er de ceremonie voor de uitreiking van de Trophées des Marocains du Monde.
Geen miserabilisme voor haar. Ze prijst de emotionele rijkdom van de plek waar ze is opgegroeid, ook al kreeg ze als kind tyfus door de slechte waterkwaliteit. “Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik arm was. Ik was een heel gelukkig meisje met grote dromen.” Haar dagelijks leven werd gekenmerkt door de klanken van de derboeka en de sierlijkheid van Marokkaans borduurwerk. “En er was veel sierlijkheid.” Ze denkt met liefde terug aan haar tocht naar school met haar twee beste vriendinnen. “We gingen hand in hand naar school.” Een leven dat haar de waarde van solidariteit en nederigheid heeft geleerd. “We plagen elkaar graag, dat houdt je nederig.”
Ze verdedigt het staatsonderwijs als een pijler waar jongeren op kunnen steunen. “Door mijn dyslexie was ik traag op school. Het waren de leraren die in me geloofden en me hielpen.” Het was de eerste test die haar ertoe bracht om mislukkingen te zien als partners voor een toekomstig succes. Als CEO betreurt ze dat vrouwen in de wetenschap nog altijd maar “goede anekdotes” zijn. “Ik ben feminist omdat ik in de eerste plaats humanist ben. Het probleem is wereldwijd, het begint bij de studiekeuze en gaat door tot en met het moederschap. We verliezen vrouwen op cruciale momenten. We hebben nog altijd geen ecosysteem dat gezinnen in staat stelt om hun kinderen op een eerlijke en evenwichtige manier op te vangen.”
Op basis van die observatie en haar eigen moeilijke ervaring met het ouderschap heeft de CEO het co-ouderschapsverlof ingevoerd bij Solvay. “Mensen zeiden me dat het nooit zou werken. Ik ben er trots op dat er vandaag 651 baby’s zijn die kunnen genieten van de aanwezigheid van hun beide ouders. Gelukkige moeders en vaders zijn toegewijde werknemers die graag terugkomen. Een vader in het management schreef me tijdens zijn verlof: ‘Ik ben bang dat ze me zullen vergeten’, waarop ik antwoordde: ‘Welkom bij de club!’”
Haar levenservaring is een mengeling van pragmatisme en idealisme. “Ik ga voor projecten die mijn hart en mijn hoofd aanspreken. Dat is verre van onverenigbaar: de toekomst is en-en, niet of-of. In Marokko spreken we over de kracht van Niyya, de intentie die bergen kan verzetten. Maar je moet natuurlijk wel hard werken. In onze wijken was het hard labeur, niets werd ons in de schoot geworpen.”
“We care and we dare, of: hoe leggen we uit dat een kwart van de werknemers mede-eigenaar is van het bedrijf? Een van de succesindicatoren van een nieuw project is dat je de ogen van jonge mensen ziet stralen of dat je je volledige zelf meeneemt naar het werk om het potentieel van je medewerkers te ontketenen, of wanneer duurzaam rijmt op winstgevend. We hebben iets bereikt omdat onze medewerkers ervoor hebben gekozen om het te doen. Mijn rol is voornamelijk gericht op mensen.” Gezien de financiële eisen lijkt dat contra-intuïtief. “Maar als je resultaten wilt, kun je niet gewoon zeggen, geef me geld! De enige beslissing die ik dagelijks kan nemen, is een cultuur creëren die goede resultaten mogelijk maakt.”
Als Frans-Marokkaanse beleeft ze haar relatie met haar geboortecultuur door persoonlijke en professionele overdracht. “Ik heb op vier continenten gewoond. Ik voel me net zo Marokkaans als universeel en internationaal. Identiteit is een zoektocht naar jezelf en verschillende ontmoetingen met jezelf in elke fase van je leven. Ik moedig mijn collega’s aan om te reizen, om naar het buitenland te gaan. Je kunt andere mensen niet begrijpen als je thuis blijft.”
Ze verliet haar geboorteland Marokko op 17-jarige leeftijd en keerde terug als captain of industry, wat de deur opende naar partnerschappen op het gebied van hernieuwbare energie, met name groene waterstof. Een Marokkaanse minister zei tegen haar: “Je praat over een Marokko dat je niet kent. Ons land is sindsdien geëvolueerd.”
Ilham Kadri maakte opnieuw verbinding met het land door middel van economische actoren en cultureel erfgoed. Ze stelde haar 18-jarige zoon voor om een Marokkaans paspoort aan te vragen, als een voor de hand liggende manier om haar erfgoed door te geven, maar daar had hij zijn vraagtekens bij. Ze wordt erg ontroerd als ze vertelt hoe hij na een roadtrip door de vlaktes van de Rif met haar en haar man toch besloot om de nationaliteit van zijn moeder aan te nemen. “Dat gevoel van verbondenheid komt voort uit heel simpele dingen: muntthee, een typische warme bries, naar de hamam gaan, een populair liedje.”
“Het is gevaarlijk voor jezelf en voor anderen als je denkt dat je onfeilbaar bent”
De overdracht van die verschillende facetten van zichzelf weerspiegelt zich ook in haar betrokkenheid bij haar mentorschap. “Je moet je bewust zijn van wat je doorgeeft, zodat iedereen zichzelf kan worden en de uitdagingen van de mens het hoofd kan bieden. Als je niet oplet, zijn het je eigen pijn of breuken die je doorgeeft. Je kunt niet overdragen alsof je alleen tegen jezelf praat. De echte uitdaging is dat je je richt op wat de mentee helpt groeien. Bijvoorbeeld leren luisteren naar de stille stemmen, niet naar zij die het eerst spreken.”
“Ik ben meer een persoon van de reis dan van de bestemming. Ik ben niet geïnteresseerd in het najagen van de volgende baan. Het zijn de mensen die je ontmoet die je hele carrière vormgeven. Je professionele reis leidt tot banen waar je niet eens naar op zoek was.” Als manager geeft ze toe dat ze regelmatig pauzes neemt. Ze pleit ervoor om “lief voor jezelf te zijn”. “Er is geen plaats voor helden in het echte leven, alleen in sprookjes. Het is gevaarlijk voor jezelf en voor anderen als je denkt dat je onfeilbaar bent.”
Vanuit Marrakech reist ze naar Rabat, waar haar bedrijf begint aan het Climate Impulse-project, dat alles weg heeft van een avonturenroman van Jules Verne: in negen dagen de wereld rond, zonder uitstoot en zonder tussenstops. In samenwerking met de Polytechnische Universiteit Mohammed VI en het Office Chérifien des Phosphates zal ontdekkingsreiziger Bertrand Piccard het vliegtuig besturen, “een belangrijke technologische doorbraak om de luchtvaartsector koolstofvrij te maken.” Naast de technologische en innovatieve betekenis van het project voor de industrie, “blijft ze dromen als het kleine meisje uit de Spaanse wijk van Casablanca.”
Als iemand haar ooit had verteld dat ze de bel van de beurs van Brussel zou luiden … “Een herinnering die voor altijd in mijn leven gegrift staat. Ik voelde me als een moeder die twee kinderen baarde.” Ilham Kadri is trots op het werk dat ze bij Solvay heeft verricht. “Wat er in vijf en een half jaar is gebeurd, is ongelooflijk. Mijn teams hebben me verbaasd, veel meer dan ik me had kunnen voorstellen.” Maar op de dag dat Syensqo werd afgesplitst als spin-off van Solvay lanceerde Poetin de invasie in Oekraïne. De gevolgen zijn bekend, de grenzen gingen dicht en de industriële wereld gaat gebukt onder inflatie. Ze beroept zich op het beroemde gezegde never waste a good crisis. “Ik heb een stapje teruggezet, gesproken met mijn top 30 die in Portugal bijeenkwam, en we hebben samen de risico’s genomen. Het zijn niet de beste individuen die winnen, het zijn de teams.” Ook een erfenis van haar wijk in Casablanca?