De Belgische non-profitorganisatie River Cleanup heeft de voorbije vijf jaar al 3,6 miljoen kilogram afval uit honderden rivieren overal ter wereld gevist. Wat begon als een uitdaging is voor oprichter Thomas de Groote een levensmissie geworden. “Ik heb altijd eigenwijs mijn eigen pad gekozen.”
“Ruim gedurende tien dagen tien minuten lang zwerfvuil op tijdens een wandeling en post erover op Facebook”: dat was de uitdaging die Thomas de Groote in 2017 kreeg van zijn oudere zus – zelf Greenpeace-lid. Voor de gelegenheid verkleedde hij zich als Captain America en sprokkelde hij samen met zijn kinderen voor de eerste keer in zijn leven afval.
“Een groene jongen ben ik nooit geweest. Ik behoorde tot die groep mensen die altijd druk bezig was. Met een veeleisende job als procesanalist in de ziekenhuissector en later als lean-management-specialist, een gezin en een druk sociaal leven was er geen tijd over om aan het milieu te denken”, getuigt de CEO en oprichter van River Cleanup.
“Ik kreeg ook het gevoel dat we écht de wereld aan het redden waren”
Duitse stroomversnelling
Dat veranderde dus door andermans rommel op te ruimen. “Dat was niet alleen een leuke activiteit, ik kreeg ook het gevoel dat we écht de wereld aan het redden waren.” Die ervaring inspireerde de Groote om ook andere mensen aan te zetten om in zijn voetsporen te treden. “Ik begon fervent mijn omgeving schoon te houden en overtuigde steeds meer vrienden, collega’s en familieleden om me daarbij te helpen.” Een klein jaar later, toen hij voor de carrière van zijn vrouw tijdelijk in Düsseldorf woonde, ontstond het initiële idee voor River Cleanup. In plaats van louter opruimacties te organiseren met een handvol sympathisanten, startte hij een grootschalig project om de Rijn schoon te maken. Wat daarbij gebeurde overtrof zijn stoutste verwachtingen. Thomas de Groote: “Mijn oproep werd massaal gedeeld op sociale media en bracht uiteindelijk meer dan 10.000 mensen op de been verdeeld over 60 locaties in vijf verschillende landen. Mensen begonnen zowel in Duitsland, Nederland, Frankrijk, Zwitserland en Oostenrijk massaal afval aan de rivieroevers te verzamelen.”
River Cleanup was geboren. Wat begon als een sympathieke uitdaging is inmiddels een levensmissie geworden. “Ons massale gebruik van plastic vervuilt onze zeeën en oceanen”, vertelt de Groote. Dat plastic breekt af tot microplastics en komt zo ook in onze voedselketen terecht. We krijgen dat in ons lichaam via water, vis, schaaldieren, zout, enzovoort. “Dat kan kanker veroorzaken, onze hormonen verstoren en ons onvruchtbaar maken”, zegt de CEO. “Duurzaamheid is niet langer een keuze. Wij zijn de eerste generatie die direct de impact van vervuiling en klimaatverandering ervaren. Tegelijkertijd zijn we de laatste generatie die hier iets aan kan doen.” Toen River Cleanup begon, stroomde er jaarlijks acht miljoen ton plastic vanuit de rivieren naar onze oceanen. Vandaag is dat aantal gestegen naar 11 miljoen ton. “Als we geen actie ondernemen, zal dit cijfer tegen 2040 toenemen tot 29 miljoen ton. Dan dreigt er meer plastic dan vis in de zee te zijn.”
Schaalvoordelen
Dat is exact het probleem dat River Clean op grote schaal aanpakt – door rivieren plasticvrij te maken, belandt dat afval ook niet langer in de zeeën. Onder de vleugels van de Belgische non-profitorganisatie werden sinds de opstart in honderd landen ruim 5.000 opruimacties opgezet. Vandaag heeft River Cleanup samen met 250.000 vrijwilligers meer dan 3,6 miljoen kilogram afval opgehaald. “Inmiddels zijn we uitgegroeid tot een organisatie met 11 vaste werknemers in België, en 31 mensen in andere landen waaronder Kameroen en Indonesië”, vertelt Thomas de Groote. “In het begin concentreerden we ons alleen op het aantal tonnen plastic dat we uit de rivieren verwijderden, maar nu gebruiken we een meer alomvattende aanpak om rivieren vrij van plastic te maken.” River Cleanup focust ook op de bewustmaking van mensen, op preventie, op het invoeren van structurele veranderingen in bedrijven en scholen via presentaties en uitdagingen, én in het opleiden en transformeren van gemeenschappen en organisaties.
“Tegen 2030 willen we graag 100 rivieren volledig plasticvrij gemaakt hebben”
River Cleanup financiert zijn werking vandaag voor 70% via sponsoring van bedrijven, voor 15 procent via bijdragen van stichtingen, voor 10% via subsidies en voor 5% via donaties van privépersonen. In totaal verzamelde het bedrijf zo al 1,5 miljoen euro. “Binnenkort willen we ook starten met het doorverkopen van ingezameld plastic aan bedrijven”, zegt de Groote. “Die kunnen daar dan via recyclingprocessen nieuwe producten mee maken, onder de noemer: made with river plastics. Het probleem is echter dat nieuw plastic vandaag zo goedkoop is, dat het moeilijk is om op grote schaal gebruikt plastic door te verkopen.” Normaal verandert dat eind dit jaar wanneer de Plastic Treaty van de Verenigde Naties onderhandeld is, die zal producenten aansporen om meer met gerecycled plastic te werken. “Bij River Cleanup verwelkomen we iedereen die bereid is een stap in de juiste richting te zetten”, besluit Thomas de Groote. “Het maakt niet uit of dat een kleine lokale vereniging is of een grote multinational. Onze groei als organisatie is essentieel om op grote schaal impact te kunnen maken. Tegen 2030 willen we graag 100 rivieren volledig plasticvrij gemaakt hebben. Daarom zoeken we voortdurend meer vrijwilligers, extra partners en bijkomende financiële steun, onder meer via durfkapitaal om te investeren in onze structuur, werking en groei.”
