In het bijbelse verhaal over de toren van Babel begint de mensheid, verenigd door één taal en één visie, een prachtige toren te bouwen om de hemel te bereiken. God voelt zich door dit plan bedreigd en dwarsboomt het project. Hij verwart hun spraak zodat ze elkaar niet meer kunnen begrijpen en verspreidt ze over verschillende delen van de wereld.
Duizenden jaren later leven we nog altijd in de erfenis van Babel: verward, verspreid en meer dan ooit in conflict met elkaar. De wereld wordt geteisterd door oorlogsgeweld, politieke strijd en een giftige cocktail van onzekerheid en angst. We schrappen, ontslaan, censureren en beschamen mensen met een tegengesteld perspectief. We vermengen haatdragende taal en vrije meningsuiting en ervaren beide. Terwijl we langs elkaar heen praten, laaien de passies op en wordt er minder geluisterd.
De werkplek voelde vroeger veilig, beschermd door een algemeen aanvaarde lijst van dingen waar je op het werk gewoon niet over sprak: politiek, religie en seks. Tegenwoordig zijn de overtuigingen van mensen niet meer verborgen, vooral dankzij social media. En ons vermogen om over deze lastige onderwerpen te praten, is niet opgewassen tegen deze taak. Uit een recent onderzoek bleek dat 85% van de werknemers regelmatig conflicten op de werkvloer heeft, waardoor ze 2,8 uur per week verspillen en werkgevers maar liefst 359 miljard dollar per jaar kosten. Aangezien maatschappelijke polarisatie op het werk doorwerkt, kunnen we wanneer de wereld in conflict is, alleen maar verwachten dat dit ‘routinematige’ conflict op de werkplek zal toenemen en ons vermogen om goed samen te werken verder zal aantasten. Het bewijs hiervoor? 37% van de werknemers gaf aan dat ze hun mening over een collega hebben veranderd op basis van diens politieke overtuigingen.
Polarisatie op het werk tast vertrouwen, interpersoonlijke relaties en prestaties aan. Als we het vermogen verliezen om beleefd tegen elkaar te zijn, verliezen we veel. Onbeschaafdheid verlaagt de productiviteit en verhoogt het ziekteverzuim.
Als we niet eens kunnen proberen om naar elkaar te luisteren, ziet de toekomst er somber uit. We hoeven het niet altijd met elkaar eens te zijn, maar om vreedzaam naast elkaar te kunnen werken, moeten we verschillende perspectieven kunnen respecteren en onze verschillen kunnen bespreken. Nu de wereld zich in tegengestelde hoeken wringt, voelen we ons misschien machteloos maar we kunnen op zijn minst het gesprek op het werk veranderen. Hier zijn drie dingen die je kunt doen om je taalgebruik te herzien, je denkwijze te verruimen en het wat rustiger aan te doen.
Kies je woorden zorgvuldig
Woorden zijn belangrijk. Sommige van de eenvoudigste elementen van spraak (waar we zelden bij stilstaan) hebben de kracht om te escaleren of te kalmeren. Het woord ‘maar’ ontkracht bijvoorbeeld onmiddellijk wat ervoor kwam. Het verandert tegenstelling in betwisting en creëert een sterke behoefte om de ene mening boven de andere te verdedigen. Hoe onschuldig het ook lijkt, ‘maar’ is een vechtwoord, een woord dat we zelfs gebruiken als het niet onze bedoeling is om een gevecht te beginnen.
Probeer in plaats daarvan ‘en’. ‘En’ verbindt twee ideeën en nodigt ons uit om ze allebei tegelijk te overwegen. En het weerspiegelt de realiteit: in de meeste gevallen is meer dan één ding waar. Feedback over prestaties is een eenvoudig en bekend voorbeeld: we zijn zo gewend aan het negatieve, dat we wachten op de ‘maar’. In plaats van ‘je prestaties waren uitstekend, maar je moet beter worden in het beantwoorden van e-mail’, kun je overwegen ‘je prestaties waren uitstekend en zouden nog beter worden als je je reactietijd op e-mail zou verbeteren’. De eerste benadering vermindert, terwijl de tweede aanmoedigt.
Je metaforen zijn ook belangrijk. We beschrijven argumenten bijvoorbeeld vaak in termen van oorlog (een strijd die gewonnen of verloren moet worden). De resulterende woorden zijn strijdlustig. Wat als je in plaats daarvan een ruzie als een dans zou beschrijven? Je woorden worden een gechoreografeerde poging om een gezamenlijk resultaat te bereiken, een ander soort overwinning. In plaats van elkaars ideeën te vertrappen, zou je op elkaars tenen letten. Afgezaagde metaforen maken ons lui en lokken ons naar plaatsen waar we niet heen willen. Het beheersen van je woorden (en de metaforen die ze ondersteunen) opent de deur naar eerlijkere gesprekken en minder destructieve meningsverschillen.
Laat je denken niet vertroebelen door zwart-witdenken
Hoe we praten, begint met hoe we denken. En ons denken wordt bepaald door kennis, cultuur, religie en generaties van verhalen. Hoewel we het misschien niet eens zijn over wat goed en wat slecht is, is de strijd daartussen wat antropologen een menselijk universeel noemen, diep verankerd in ons collectieve DNA. Dit binaire denken – goed versus fout, winnen versus verliezen – leidt ertoe dat we problemen simplistisch benaderen met of/of-denken.
En het wordt nog erger omdat social media alles binair maakt. Er is geen ruimte voor nuance in een 10-secondenfilmpje. Geen wonder dat we steeds meer verslaafd raken aan die wereld, want de echte wereld is veel moeilijker te begrijpen – vol met diep genuanceerde problemen, concurrerende spanningen en tegenstrijdigheden op elke hoek. Dingen zijn zelden pasklaar. Achter bijna elk dilemma zit een reeks paradoxale of onderling afhankelijke trajecten die niet met één enkele oplossing kunnen worden aangepakt. Deze vereisen en/en-denken.
‘En/en herdefinieert problemen zodanig dat je twee posities in relatie tot elkaar kunt zien, in plaats van tegenover elkaar. Het verplaatst je van het kiezen tussen twee alternatieven naar het vinden van een oplossing waarbij ze naast elkaar kunnen bestaan. Stel je bijvoorbeeld voor dat je een afweging moet maken tussen hoge kwaliteit en lage kosten, zoals veel bedrijven doen. Bij het of/of-denken worden ze tegen elkaar uitgespeeld: het ene wint ten koste van het andere. En/en-denken spoort je aan om nog beter te kijken, om een goed ontworpen besturingssysteem te vinden en erin te investeren dat zowel hoge kwaliteit als lage kosten mogelijk maakt, door fouten te verminderen en de betrouwbaarheid te verhogen.
En/en-denken is moeilijk. Op dit moment zijn de meesten van ons uitgeput en gedesillusioneerd. Ons vermogen om te denken, te redeneren en meerdere tegenstrijdige ideeën tegelijkertijd vast te houden, wordt bedreigd. Of/of lijkt de gemakkelijkste weg. Maar eenvoudige antwoorden op complexe problemen zijn bijna altijd verkeerd. En/en vereist dat we ongemakkelijke inzichten overwegen, onze blinde vlekken herkennen en opnieuw nadenken over de manier waarop we de wereld zien en de problemen oplossen.
Minder zeggen, meer luisteren
Een vriend zei ooit: “Als je een bepaalde gedachte hebt, hoef je die nog niet te delen. Er zijn tijden, vooral moeilijke tijden, waarin het het beste is om je eigen gedachten voor je te houden. Misschien heb je niet genoeg informatie om een overtuigend punt te maken. Of ben je op je hoede voor de reacties van anderen als je een standpunt inneemt dat ze niet begrijpen of waar ze het niet mee eens zijn. De druk om meteen een standpunt in te nemen, kan leiden tot catastrofale meningsverschillen en fouten.
In plaats van je in de strijd te mengen, ga je van debat naar dialoog, van verdedigen naar leren. Stel vragen om te begrijpen waar iemand anders op doelt, welke ervaring hij of zij heeft waardoor hij of zij een bepaalde mening heeft. Luister naar hun antwoorden om te ontdekken of hun standpunten gebaseerd zijn op emotie. Goede, eerlijke vragen nodigen uit om hun standpunten te herformuleren zodat jij ze duidelijker kunt zien. Je gehoord voelen, helpt hen om de woede van het verdedigen van een standpunt te de-escaleren.
Als al het andere faalt, is er stilte. Zwijgen is ongemakkelijk omdat mensen je gebrek aan woorden verkeerd kunnen interpreteren. Maar mensen interpreteren woorden ook verkeerd. Stilte biedt een ongeëvenaarde kans om een stapje terug te doen, te observeren en te reflecteren. Door er niet meteen in te springen, kun je je gedachten ontwarren, je emoties in balans brengen en de kracht opbouwen om uitdagende gesprekken te doorstaan. En goede onderhandelaars weten dat het ontwikkelen van stilte je instinct om te pleiten vertraagt en je vermogen om te luisteren vergroot. Als we meer luisteren, begrijpen we meer.
Het is moeilijk om je een tijd voor te stellen vóór de Toren van Babel toen alle mensen dezelfde taal spraken en verenigd waren door dezelfde missie. Dit is vandaag de dag ondenkbaar. De kans is nihil dat we het ooit eens zullen worden over de verwoestende dingen, die onze wereld in tweeën splijten. Maar ons levensonderhoud, de gezondheid van onze werkplekken en het behoud van onze menselijkheid zijn afhankelijk van betere vaardigheden om om te gaan met meningen die anders zijn dan de onze. Om ongemakkelijke gesprekken niet te zien als persoonlijke aanvallen, maar als kansen om te leren. Om onze neteligste kwesties aan te pakken, moeten we bereid en in staat zijn om te luisteren naar de ervaringen, de wensen en de behoeften van anderen. Om actief op zoek te gaan naar standpunten die we niet begrijpen en misschien, heel misschien, raakvlakken te vinden waarvan we dachten dat ze nooit bestonden. Dit kunnen belangrijke eerste stappen zijn naar het bouwen van een toren naar een hogere en betere plaats.
