Klimaatverandering heeft ervoor gezorgd dat onze wereld met ijs drastisch anders oogt dan voorheen. Recent onderzoek wijst uit dat het smelten van gletsjers veel meer gevolgen heeft dan aanvankelijk gedacht. Tussen 2000 en 2020 hebben wetenschappers intensief gewerkt om de gletsjers in enkele van de koudste streken ter wereld nauwkeurig in kaart te brengen. Deze veranderingen leiden tot nieuwe kustlijnen en verrassende bevindingen voor zowel de natuur als de plaatselijke bevolking, en zelfs tot de vorming van nieuwe eilanden.
Onderzoek naar de terugtrekking van gletsjers
Onderzoekers bestudeerden via satellietbeelden meer dan 1.700 ijskappen in regio’s zoals Groenland, Alaska, het Canadese Noordpoolgebied, het Russische Noordpoolgebied, IJsland en Svalbard. Ze ontdekten dat 85% van deze gletsjers zich heeft teruggetrokken, wat jaarlijks gemiddeld 123 kilometer aan nieuwe kustlijn oplevert. In totaal kwam er in het Noordpoolgebied wel 2.500 kilometer extra kustlijn bij, met 35 nieuwe eilanden.
Een opvallend voorbeeld is de Zachariae Isstrom-gletsjer in het noordoosten van Groenland, waar al 81 kilometer nieuwe kustlijn zichtbaar werd. Bij 101 van de onderzochte gletsjers zorgden de veranderingen voor meer dan de helft van de totale extra kustlijn, wat duidelijk illustreert hoe cruciaal deze gletsjers zijn in de verandering van het landschap.
Ontdekking van nieuwe eilanden
De studie onthulde ook 35 nieuwe eilanden, elk groter dan 0,5 km². Deze eilanden zijn ofwel volledig blootgelegd of hebben hun verbinding met het vasteland verloren. Dit illustreert de snelheid en de verrassende transformatie van het Arctische landschap onder invloed van opwarmende temperaturen.
Oorzaken en gevolgen
De snelle terugtrekking van gletsjers wordt voornamelijk veroorzaakt door stijgende wereldtemperaturen en de opwarming van zowel oceanen als lucht. Hierdoor verliezen gletsjers massaal ijs, wat leidt tot paraglaciale kustlijnen die gevoelig zijn voor aardverschuivingen en gevaarlijke tsunami’s. Dr. Simon Cook legt uit: “Paraglaciale kusten verschillen van andere gebieden omdat de permafrost in deze recent ontdekte zones nog niet de kans heeft gehad zich goed te vormen,” dat wil zeggen dat de bevroren bodem hier nog niet ‘volwassen’ is.
Deze onstabiele kusten vormen risico’s voor de bewoners en de economische activiteiten in de kustgebieden. Vooral toeristische activiteiten kunnen hinder ondervinden van veranderlijke omstandigheden door rollende ijsbergen en snel aanpassende landschappen.
Veiligheidsrisico’s en economische gevolgen
Paraglaciale kusten veranderen voortdurend en zijn gevoelig voor erosie door golven en andere natuurlijke processen. Dit roept ernstige veiligheidszorgen op voor gemeenschappen die in deze gebieden wonen en werken, zoals de lokale visserij en andere kustafhankelijke bedrijven. Ook toeristen die langs belangrijke ijsbergtransportroutes varen, moeten alert zijn op onvoorspelbare golven veroorzaakt door rollend ijs.
Onderzoekers waarschuwen dat deze veranderingen niet alleen het landschap herscheppen, maar ook indirect risico’s met zich meebrengen voor mensen die in of nabij deze regio’s leven en werken. Er wordt dan ook opgeroepen snel strategieën te ontwikkelen om mens en natuur te beschermen tegen deze snel veranderende omstandigheden.
Het Arctische landschap verandert in een rap tempo. Deze ontwikkelingen herinneren ons eraan dat we alert moeten blijven en gezamenlijk moeten nadenken over oplossingen om toekomstige schade te beperken en onze omgeving leefbaar te houden voor de komende generaties.
