Wetenschappers hebben onlangs iets bijzonders ontdekt dat onze kijk op de geologische geschiedenis van Europa – en zelfs de hele aarde – aanzienlijk kan veranderen. Het gaat om Greater Adria, een voormalig continent dat ongeveer 140 miljoen jaar geleden onder Zuid-Europa is gezonken. Deze ontdekking biedt een vernieuwd inzicht in de bewegingen van de aarde en verdiept ons begrip van de geologie van zowel Europa als daarbuiten.
De oorsprong van Greater Adria
Greater Adria ontstond zo’n 240 miljoen jaar geleden en maakte deel uit van de Afrikaanse plaat. Het continent was echter nooit echt verbonden, omdat er altijd een oceaan tussen lag. Meer dan 200 miljoen jaar geleden scheidde Greater Adria zich van Noord-Afrika en begon zijn bestaan als een onafhankelijke landmassa.
Tussen 100 en 120 miljoen jaar geleden kwam dit continent in botsing met Zuid-Europa. Deze impact zorgde ervoor dat Greater Adria geleidelijk onder het Europese vasteland verdween. De gevolgen van die gebeurtenis zijn vandaag de dag zichtbaar in bergketens zoals de Alpen en de Apennijnen. Ook steden en landschappen in de Balkan, Griekenland en Turkije vertonen sporen van deze verzonken massa, wat resulteert in een complexe geologische samenstelling van de Middellandse Zeeregio.
Op zoek naar het verloren continent
De herontdekking kwam tot stand na een gedetailleerd tienjarig onderzoek onder leiding van Douwe van Hinsbergen van de Universiteit Utrecht. Het team verzamelde gesteenten die ooit tot dit vergeten continent behoorden en reconstrueerde de geologische geschiedenis ervan. Hiervoor gebruikte men geavanceerde software om de bewegingen van tektonische platen over miljoenen jaren te volgen – wat resulteerde in nauwkeurige kaarten van deze verborgen wereld.
De onderzoeksresultaten werden op 3 september gepubliceerd in het tijdschrift Gondwana Research. Hierbij werden ook seismische data en de oriëntatie van kleine magnetische mineralen gebruikt. Van Hinsbergen omschreef het als “een groot puzzelspel,” wat benadrukt dat het zowel uitdagend als fascinerend was.
Implicaties voor de wetenschap
De ontdekking van Greater Adria opent nieuwe perspectieven voor ons begrip van de vorming van onze planeet door de tijd heen. Het toont hoe bergen ontstaan, tektonische platen bewegen en delen van de lithosfeer verdwijnen in de mantel. Dankzij seismische golven zijn de sporen van het continent zelfs tot wel 1.500 kilometer diep te volgen.
Bovendien stelt deze ontdekking wetenschappers in staat te verkennen wat er zich ondergronds afspeelt. Er zijn volop speculaties over economisch potentieel, zoals voor minerale grondstoffen zoals lithium. Van Hinsbergen is voornemens om verder te zoeken naar andere verdwenen platen, bijvoorbeeld in de Stille Oceaan, wat mogelijk tot nog meer verrassende ontdekkingen zal leiden.
Samenvattend laat de herontdekking van Greater Adria zien dat onze planeet door de eeuwen heen voortdurend in beweging is geweest. Iedere nieuwe ontdekking brengt ons dichter bij het beantwoorden van oude vragen over de aarde – en dat blijft onze nieuwsgierigheid voeden!
