De Amerikaanse democratie heeft gesproken. Aan het einde van een campagne die werd gekenmerkt door capriolen en koerswijzigingen, bezoedeld door verontwaardiging, leugens – zelfs de grofste – en het kleineren van de rechterlijke macht, haalde Donald Trump het van een Kamala Harris die faalde in de gewaagde uitdaging om een wankelende Joe Biden te vervangen en de Democraten naar de overwinning te leiden.
Na de 45e wordt Donald Trump de 47e president van de Verenigde Staten. Zal hij ze weer groot maken, zoals hij beweert?
Hoewel de Amerikaanse economie enkele schokken doormaakte en haar rivalen, China op kop, hun achterstand snel inlopen, blijft de VS ’s werelds grootste macht met een bruto binnenlands product van 27 biljoen dollar in 2023, of een kwart van het wereldwijde BBP.
De term “weer” is daarom meer verkiezingsretoriek dan realiteit. De Covid-crisis koste niettemin de Amerikanen geld. Als gevolg daarvan hebben veel kiezers dinsdag vermoedelijk met hun portemonnee gestemd, in de overtuiging dat Donald Trump meer de juiste man voor de baan was dan zijn rivaal. Terecht? De economische staat van dienst van de 45e president is positief, met een verbetering van de werkgelegenheid, een groei die flirt met 3% en dalende belastingen… Alleen de overheidsfinanciën vormen een schaduw in dit economische plaatje, met een kelderende schuld en tekort (vóór de gezondheidscrisis van 2020). Deze vrij groene economische indicatoren zorgden ervoor dat de Amerikaanse aandelenmarkten de verkiezing van de Republikein toejuichen.
Als klap op de vuurpijl won de Republikeinse partij ook nog een meerderheid in de Senaat en is ze goed op weg om het Congres in te nemen. Met andere woorden, een rode vloed die door Amerika trekt.
Paradoxaal genoeg dompelde deze triomf de wereld in een zee van verbijstering. Zijn het gebral, de excessen en de beledigingen van kandidaat Trump een voorbode van het toekomstige presidentschap? Zullen de beloftes, zoals het oplossen van de Russische agressie tegen Oekraïne binnen de 24 uur of het aanpakken van de wanbetalers in de Atlantische Alliantie, een tijdperk van desolidarisatie met westerse partners inluiden, of zelfs de oprichting van een nieuwe wereldorde gebaseerd op een gespierd bilateralisme?Deze angsten op het internationale toneel gaan hand in hand met een binnenlandse vraag: zal Donald Trump, na een campagne die gericht was op polarisatie, in staat zijn om Amerikanen samen te brengen rond een “gemeenschappelijk” project? En vooral, zal hij in staat zijn om het verlangen naar almacht te temmen dat naaste medewerkers en hooggeplaatste leden van de Amerikaanse regering ertoe aanzette de fascistische uitspattingen van kandidaat Trump aan te kaarten? Want de nieuwe president maakte er geen geheim van: hij alles wil vernietigen wat hem in de weg staat. En terwijl het Witte Huis in 2016 een neofiet verwelkomde die kon worden begeleid, zo niet gecorrigeerd, is het acht jaar later een doorgewinterde politicus die zijn terugkeer naar Washington maakt.
Meer dan de helft van de 244 miljoen Amerikaanse kiezers koos voor deze man, die enkele maanden geleden werd veroordeeld door het rechtssysteem van zijn land, een voorstander van radicaal pragmatisme doordrenkt met religieus conservatisme. Net zoals veel Europeanen de afgelopen jaren hebben gekozen voor partijen die eenvoudige oplossingen bieden voor ingewikkelde problemen… De verantwoordelijkheid voor deze reactionaire stemmen ligt bij diegenen die de afgelopen decennia de democratische naties hebben geleid, bij hun gebrek aan visie, hun onmacht, hun armoede, hun onderwerping aan de macht en hun gebrek aan moed. Zij zijn de eerste verantwoordelijken voor dit verval. En of ze het nu leuk vinden of niet, zij of hun spirituele erfgenamen zullen de eerste garanten zijn van een ontwaken.
