In de uitgestrekte en afgelegen Pilbara-regio van West-Australië is een bijzondere geologische vondst gedaan: de oudste bekende inslagkrater ter wereld, ontstaan door de inslag van een meteoriet meer dan 3,5 miljard jaar geleden. Deze ontdekking verbreekt niet alleen het oude record, maar biedt ook nieuwe inzichten in de vroege geschiedenis van onze planeet.
De krater heeft een geschatte diameter van minstens 100 km en werd geïdentificeerd door unieke geologische kenmerken, zoals zogenaamde “shatter cones” (kegelvormige breuken in de rotsen die ontstaan bij een inslag met extreem hoge snelheid) in de Antarctic Creek Member (ACM). Deze breuken tonen aan dat de meteoriet waarschijnlijk met snelheden van meer dan 36.000 km/h insloeg. De locatie ligt nabij het zogenaamde North Pole Dome (een gebied van ongeveer 100 km breed), waar deze uitzonderlijk goed bewaarde structuren te vinden zijn.
Betekenis voor geologie en wetenschap
Deze ontdekking biedt meer dan een nieuw record. Onderzoekers denken dat zulke enorme inslagen hebben bijgedragen aan de vorming van kratons (grote, stabiele landmassa’s die later de basis werden voor de continenten). Geoloog Chris Kirkland licht toe: “De meteorietinslag heeft waarschijnlijk bijgedragen aan de vorming van kratons.” Dit benadrukt de mogelijke rol van inslagen bij de continentale ontwikkeling.
Terugblik en vergelijking
In het jonge zonnestelsel waren inslagen met grote meteorieten waarschijnlijk veelvoorkomend. Dit blijkt ook uit het feit dat onze maan meer dan een miljoen kraters heeft met een diameter groter dan één kilometer. Helaas zijn veel van die oude sporen op aarde verloren gegaan door erosie en subductie.
West-Australië heeft nog meer te vertellen: hier ligt ook de op één na oudste bekende inslagkrater, die naar schatting ongeveer 2,2 miljard jaar oud is. De opeenvolging in het North Pole Dome-gebied vertoont opvallende overeenkomsten met andere grote inslagstructuren op aarde en komt qua ouderdom overeen met sferulenlagen die men aantreft in het Kaapvaal Kraton van Zuid-Afrika.
Uniek en wat de toekomst brengt
Hoewel modellen voorspellen dat inslagen in het Archeïcum vaak voorkwamen, blijft deze vondst de enige geverifieerde inslagkrater uit die periode. Er zijn verschillende mogelijke verklaringen: misschien was de inslagfrequentie lager dan gedacht, is het bewijsmateriaal verloren gegaan door erosie, of is het bewijs simpelweg niet opgemerkt door geologen.
Tim Johnson merkt op: “Tot nu toe worden echt oude kraters door geologen vaak over het hoofd gezien.” Dit roept vragen op over hoeveel van deze oude structuren er nog te ontdekken zijn. Ondanks dat de kraters kwetsbaar zijn en snel kunnen vervagen, denken wetenschappers dat er nog veel meer Archaïsche kraters opgespoord kunnen worden.
Deze ontdekking scherpt oude denkpatronen over de geschiedenis van onze planeet aan en biedt belangrijke inzichten voor een beter begrip van vroege meteorietinslagen. Bovendien opent het nieuwe mogelijkheden om te onderzoeken hoe zulke ingrijpende gebeurtenissen onze aarde hebben gevormd en blijven beïnvloeden.
