In de eerste maanden van de pandemie, terwijl medische onderzoekers en bedrijven zich inspanden om een veilig en effectief vaccin te ontwikkelen, vocht het Infectious Disease Research Institute om zijn deuren open te houden. De in Seattle gevestigde organisatie had te veel schulden op zich genomen en werd in januari 2020 onder curatele gesteld, nadat ze het jaar daarvoor $7 miljoen verlies had geleden en een schuld van meer dan $20 miljoen had.
Toen schoot miljardair Patrick Soon-Shiong te hulp. Via zijn familiestichting stemde de uitvinder en ondernemer van medicijnen in Los Angeles ermee in om het instituut vanaf 2022 over een periode van drie jaar 26 miljoen dollar te geven en trad hij toe tot het bestuur van de non-profit als de nieuwe voorzitter. ImmunityBio, een biotechbedrijf in een klinische fase dat wordt bestuurd door Soon-Shiong, stemde er ook mee in om het instituut (dat werd omgedoopt tot het Access for Advanced Health Institute of AAHI) $ 2 miljoen per jaar te betalen om zijn onderzoeksinspanningen te ondersteunen en $ 5,5 miljoen per jaar om een licentie te nemen op de vaccintechnologie van de non-profit, die door Soon-Shiong werd aangeprezen als ‘de volgende generatie’ toen de samenwerking in april 2022 bekend werd gemaakt. “We zijn dankbaar en opgetogen” zei AAHI CEO Corey Casper, arts infectieziektebestrijding, destijds.
De relatie is sindsdien echter verzuurd. Eerder dit jaar weigerde Soon-Shiong’s stichting de derde en laatste betaling van $8 miljoen aan AAHI te doen en ImmunityBio heeft ook de $7,5 miljoen, die het verschuldigd is als onderdeel van zijn jaarlijkse verplichting, niet betaald. En nu beweren sommige leiders van AAHI, onder leiding van Casper, dat Soon-Shiong het geld tegenhoudt omdat ze zijn eisen hebben geweigerd om zijn subsidiegeld om te buigen naar een apart filantropisch initiatief – om de klinische training van artsen in Zuid-Afrika te ondersteunen – in plaats van AAHI’s belangrijkste aandachtsgebied van biotechnologisch onderzoek ter ondersteuning van kosteneffectieve vaccins en immuuntherapieën voor minderbedeelde bevolkingsgroepen.
“Dr. Soon-Shiong probeert controle uit te oefenen over het bestuur om AAHI’s inspanningen te dwarsbomen om de vele miljoenen dollars terug te krijgen, die het verschuldigd is onder de contracten met Dr. Soon-Shiong’s gelieerde entiteiten” beweert een aanklacht die eerder deze maand tegen Soon-Shiong en zijn stichting werd ingediend bij de U.S. District Court for the Western District of Washington. De eisers in de rechtszaak – die namens de AAHI was aangespannen door Casper, haar algemeen adviseur Candice Decaire en het bestuurslid Edward Mocarski, al lange tijd hoogleraar microbiologie en immunologie aan Stanford – beweren dat Soon-Shiong zijn fiduciaire plichten als bestuurslid van de AAHI heeft geschonden door zijn stichting en bedrijf opdracht te geven het subsidiegeld in te houden. De groep wil Soon-Shiong’s stichting dwingen om zijn financiële toezeggingen na te komen en Soon-Shiong uit het bestuur te zetten of zijn onafhankelijkheid te eisen bij toekomstige stemmingen in het bestuur.
Soon-Shiong pikt dit niet. De magnaat heeft Casper, Decaire en Mocarski beschuldigd van “een onhandige poging tot een bedrijfsgreep” die deels was bedoeld om “een onderzoek van het bestuur naar het misbruik van subsidies door AAHI tegen te houden”. Soon-Shiong beweert dat de subsidies van zijn stichting aan AAHI altijd bedoeld waren om artsen en kankeronderzoek in Afrika te ondersteunen en dat “ondanks eerdere verzekeringen van Dr. Casper… het management van AAHI geen programma’s, onderzoek of organisaties in Afrika heeft gefinancierd in 2022 of 2023.” Soon-Shiong betwist ook dat Casper en zijn bondgenoten de wettelijke bevoegdheid hebben om namens de non-profit een rechtszaak aan te spannen en wil de zaak nietig laten verklaren.
In een telefonisch interview met Forbes legde Soon-Shiong uit dat hij de betaling van $8 miljoen van zijn stichting aan AAHI in maart achterhield omdat de non-profit, onder leiding van Casper, niets van de $18 miljoen die hij had gegeven (over twee giften in maart 2022 en 2023) in de richting van zijn voorgestelde Afrikaanse gezondheidsinitiatieven had gestuurd. “Het is een feit dat ik geen idee heb wat er met de fondsen, de eerste 18 miljoen dollar, is gebeurd” zegt Soon-Shiong. “Ik heb geen idee hoe ze zijn gebruikt. Maar ik weet wel dat er tot op de dag van vandaag geen cent naar het goede doel in Zuid-Afrika is gegaan… Het is misbruik van fondsen.”
“Wij geloven niet dat er enige feitelijke basis is voor zijn bewering dat er misbruik is gemaakt van fondsen” zei Steve Morrissey, een advocaat die de aanklagers vertegenwoordigt, tegen Forbes.
Uiteindelijk is het betwiste geld peanuts voor Soon-Shiong, die meer dan $7 miljard waard is en ooit “de rijkste dokter in de geschiedenis van de wereld” was (die titel behoort nu toe aan Thomas Frist, de oprichter van HCA Healthcare die $31 miljard waard is). De Zuid-Afrikaanse zoon van Chinese immigranten, Soon-Shiong, 72 jaar, was een succesvol chirurg voordat hij het kaskrakersmiddel Abraxane uitvond en in 2008 en 2010 twee farmaceutische bedrijven verkocht voor samen $9,1 miljard. Hij bezit nu de Los Angeles Times, een vastgoedportefeuille van meer dan $500 miljoen (waaronder minstens 11 huizen in Californië) en naar schatting $2 miljard aan contanten en liquide beleggingen. Zijn stichting – degene die wordt aangeklaagd om 8 miljoen dollar op te hoesten – heeft veel geld: 120 miljoen dollar aan activa vorig jaar, waaronder 100 miljoen dollar in liquide aandelen en bedrijfsobligaties.
ImmunityBio, de andere entiteit van Soon-Shiong die contractuele overeenkomsten aanging met AAHI, verloor vorig jaar bijna $600 miljoen op inkomsten van minder dan $1 miljoen (hoewel het vorige maand nog $130 miljoen in kas had). De aandelen van ImmunityBio zijn met meer dan 80% gedaald sinds Soon-Shiong, die 83% van de aandelen bezit, het bedrijf in maart 2021 naar de beurs bracht via een omgekeerde fusie met NantKwest, één van zijn andere geneesmiddelenbedrijven. Het heeft nog steeds een marktkapitalisatie van iets minder dan $ 3 miljard. (Hoewel Casper en zijn bondgenoten beweren dat ImmunityBio AAHI minstens $7,5 miljoen schuldig is, is het bedrijf geen partij in de rechtszaak).
Het conflict tussen Soon-Shiong en Casper gaat terug tot het begin van hun partnerschap, toen Soon-Shiong de non-profit uit de ondercuratelestelling haalde. Soon-Shiong beweert dat hij instemde met de financiering van het instituut op basis van Casper’s “verklaringen over het ondersteunen van Afrikaanse medische initiatieven”. De twee reisden begin 2022 samen naar Zuid-Afrika en Botswana om leiders in de gezondheidszorg en politici te ontmoeten om de toekomstige bijdragen van AAHI op het continent te bespreken. En naast het ondertekenen van een subsidieovereenkomst, ondertekenden Soon-Shiong en AAHI een memorandum van overeenstemming waarin stond dat subsidiegelden zouden worden “gebruikt om een organisatie van algemeen nut in Zuid-Afrika te ondersteunen.” Toch heeft het management van AAHI in 2022 en 2023 “geen programma’s, onderzoek of organisaties in Afrika gefinancierd” aldus Soon-Shiong.
De spanning kwam aan het licht tijdens een bestuursvergadering afgelopen september, toen Soon-Shiong de non-profit vroeg om “het volledige bedrag” van haar jaarlijkse subsidie van $9 miljoen (die ze in maart 2023 had ontvangen) te besteden aan voorlichting voor kankerpatiënten in Zuid-Afrika en Botswana, volgens de klacht van Casper en zijn aanhangers. Het bestuur weigerde het voorstel van Soon-Shiong goed te keuren, maar keurde in februari 2024 een afgeslankte versie goed om gedurende drie jaar $3 miljoen per jaar te betalen voor hetzelfde doel. Vijf bestuursleden, waaronder Soon-Shiong, stemden voor die resolutie; Casper en bestuurslid Mocarski stemden tegen.
Vervolgens ging Casper volgens Soon-Shiong over tot het ‘beramen’ van een complot om de goedgekeurde subsidie te dwarsbomen. De inspanningen van Casper omvatten naar verluidt het doordrukken van de benoeming en de verkiezing in juni van twee nieuwe bestuursleden – Ann Kwong en Julie Cherrington, twee wetenschappers die eerder onderzoek hebben gedaan met Mocarski – en vervolgens het bijeenroepen van een bestuursvergadering in juli met de twee nieuwe bestuursleden om “het budget te bespreken en de eerdere resolutie over het sturen van fondsen naar Zuid-Afrika ongedaan te maken”.
Soon-Shiong beweert dat Kwong en Cherington volgens de statuten van de non-profit onwettig gekozen zijn en in reactie op Casper’s vermeende machtsgreep riep Soon-Shiong zijn eigen bestuursvergadering bijeen op 13 augustus, zonder de twee nieuwe vermeende bestuursleden en ondanks de bezwaren van Casper en Mocarski (die de vergadering uit protest uitzaten). Tijdens die vergadering namen Soon-Shiong en de overgebleven drie bestuursleden een resolutie aan “waarin werd verduidelijkt dat er eigenlijk geen nieuwe bestuursleden waren benoemd” en benoemde een onafhankelijke juridisch adviseur om de “weigering van het AAHI management om duidelijke richtlijnen van het bestuur op te volgen” te onderzoeken.
De volgende dag, op 14 augustus, spanden Casper, Mocarski en Decaire de rechtszaak aan namens AAHI. Ze omschreven Soon-Shiong’s stem voor een onderzoek als een ‘vergeldingsjacht’.
Het lot van AAHI – zoals wie het eigenlijk controleert – ligt nu in handen van de voorzittende rechter, die nog geen uitspraak heeft gedaan over het verzoek van de eerste aanklager om een straatverbod tegen Soon-Shiong. Maar de miljardair zet door om de vermeende putsch te verslaan. Op maandag riep hij het bestuur bijeen – opnieuw met uitsluiting van de twee personen wier positie als bestuurslid wordt betwist en opnieuw onder protest van Capseter en Mocarski. Soon-Shiong en de bestuursleden stemden voor het ontslag van Casper als CEO en Candice Decaire als algemeen adviseur.
“We hebben nu gezegd dat met een verandering van leiderschap en de beëindiging van Corey en Candice, ik ermee heb ingestemd om de andere 8 miljoen dollar te verstrekken, op voorwaarde dat het wordt gebruikt voor het doel om Afrika te steunen” vertelde Soon-Shiong aan Forbes.
