Het Himalayakoninkrijk heeft stilletjes miljoenen uitgegeven om zijn eigen Bitcoinmijnen te bouwen. Nu heeft Forbes met behulp van satellietbeelden de geheime locaties van ’s werelds grootste staatsmijnen blootgelegd.
Tientallen zeecontainers liggen verborgen achter een heuvel ten zuiden van Thimphu, de Himalaya-hoofdstad van Bhutan, één van de meest geïsoleerde landen ter wereld. Binnenin werken miljoenen dollars aan Bitcoin-mine machines onophoudelijk om de waardevolle valuta te vergaren die de monarch van het land fascineert – en zijn koninkrijk. Onder het bewind van Jigme Khesar Namgyel Wangchuck, de “Drakenkoning”, is Bhutan in stilte getransformeerd in een crypto Shangri-La. De regering wijdt land, geld en energie aan operaties zoals deze, waarvan ze hoopt dat ze een dreigende economische crisis zullen afwenden.
Maar Bhutanese ambtenaren hebben nooit de locatie of omvang van deze faciliteiten bekendgemaakt. En toen het ongeveer vier jaar geleden het eerste land werd dat een soevereine Bitcoinmijn oprichtte, wisten maar weinigen buiten Bhutan hiervan. De regering begon pas commentaar te geven op haar investeringen in digitale activa nadat Forbes eerder dit jaar voor het eerst details rapporteerde over haar miljoenenportefeuille, die aan het licht kwamen door de faillissementen van de omgevallen cryptokredietverstrekkers BlockFi en Celsius, bij wie ze aanzienlijke belangen hadden ondergebracht.
Nu heeft Forbes de locaties geïdentificeerd van wat vier mijnen lijken te zijn die worden gerund door het Thunder Dragon koninkrijk, gebaseerd op bronnen met kennis van Bhutan’s crypto-investeringen en bevestigd door satellietbeelden van Planet Labs, Satellite Vu en Google Earth. Ze tonen lange rechthoekige units, koelsystemen voor datacenters en elektriciteitsleidingen en transformatoren met hoge capaciteit die van de waterkrachtcentrales van Bhutan naar de locaties lopen. Deze zijn nooit openbaar gemaakt.
Eén faciliteit – de pilotlocatie voor de Bitcoin-mine inspanningen van Bhutan volgens een bron – werd gebouwd in de buurt van de Dochula Pass, een gebied dat van cultureel en politiek belang is vanwege de 108 gedenkheiligdommen die gewijd zijn aan gevallen Bhutanese soldaten. Uit satellietbeelden van Planet Labs en Google Earth blijkt dat het grondverzet op de locatie in 2020 is begonnen en dat de bouw eind 2022 klaar lijkt te zijn. Luchtfoto’s tonen een cluster van groene en witgekalkte units, omringd door kilometers bos. Hoewel het slechts op een steenworp afstand van een drukke snelweg ligt, suggereert Google Street View dat het volledig verborgen is voor onwetende voorbijgangers. Een tweede bron vertelde Forbes dat de grond langs dit stuk weg is geëgaliseerd om de locatie extra dekking te geven.
Een tweede mijn ligt in de buurt van Trongsa, een stad ten oosten van Thimphu en de voorouderlijke zetel van de huidige Wangchuck-dynastie. Een derde bevindt zich in het zwaar beboste district Dagana, vlakbij een middelbare school die zich richt op kinderen uit de plattelandsgemeenschap.
Wat de vierde en grootste mijn van het koninkrijk lijkt te worden, ligt op de grondvesten van een omstreden – en mislukt – megaproject van 1 miljard dollar van de overheid genaamd “Education City”, een poging om een internationaal centrum “voor onderwijs en kennis” in Bhutan te vestigen. De mijn loopt langs de eerste verharde weg van het land, de nationale snelweg Phuentsholing-Thimphu, maar ligt verborgen achter bergachtig terrein. Alleen transformatoren en elektriciteitsleidingen verraden dat er nu een Bitcoinmijn is gevestigd. Historische satellietbeelden laten zien dat de bouw rond december 2021 begon, wat samenviel met de import van $193 miljoen aan “verwerkingseenheden”, volgens douanegegevens van het Ministerie van Financiën. De import werd voorzien van dezelfde tariefcode die wordt gebruikt door Bitcoin-mining hardware bedrijven.
Bhutan had het Education City project aan zijn burgers gepresenteerd als een manier om hun toekomst veilig te stellen temidden van de stijgende jeugdwerkloosheid, het stijgende aantal emigranten en de braindrain. Ongeveer 1,5% van de Bhutaanse bevolking emigreerde vorig jaar alleen al naar Australië, velen op zoek naar werk en een beter salaris. In Bhutan is het minimumloon vastgesteld op slechts 45 dollar per maand en volgens de plaatselijke krant Kuensel leeft ongeveer 12% van de bevolking onder de armoedegrens.
Education City moest daar verandering in brengen. In 2009 betaalde de regering van Bhutan adviesbureau McKinsey & Co. zo’n 9 miljoen dollar om te helpen bij het ontwerpen van een regionaal centrum van wereldklasse voor gezondheidszorg, onderwijs, financiën en ICT-diensten. De 1.000 hectare grote campus, genesteld tussen de samenvloeiing van twee rivieren, zou een baken worden van het experimentele Bruto Nationaal Geluk economische model van het land en een hub voor hoger onderwijs in Azië. Het zou satellieten van enkele van de meest prestigieuze universiteiten ter wereld herbergen, evenals R&D-faciliteiten, laboratoria, hotels en evenementencentra. En volgens de Bhutanese regering zou het Bhutan promoten, door een “groene en duurzame economie” te creëren, “cultureel en spiritueel gevoelige industrieën” en een “samenleving met kennis van zaken”.
Het deed echter geen van deze dingen. Geplaagd door politieke schandalen, wanbeheer en ontelbare vertragingen, werd Education City in 2014 geschrapt. Maar achtergelaten werden wegen, bruggen, een watervoorziening en, cruciaal, elektriciteitsleidingen – bouwstenen voor een Bitcoinmijn.
De investeringsarm van het koninkrijk, Druk Holdings & Investment (DHI), bevestigde het bestaan van de mijnen. “Locaties voor faciliteiten in Bhutan die verband houden met Bitcoinmijnen zijn geselecteerd op basis van de logistieke behoeften van de activiteiten, zoals stroomvoorziening en diverse andere factoren,” vertelde het bedrijf Forbes via een extern communicatiebedrijf. Het bedrijf weigerde echter commentaar te geven op de locaties en verklaarde dat “DHI geen commercieel gevoelige details van haar activiteiten openbaar maakt.”
Bitcoin was een heilige toevoeging aan het economische masterplan van Bhutan. De financiën van het koninkrijk zijn lange tijd ondersteund door inkomsten uit toerisme en de export van een enorm overschot aan waterkracht naar buurland India. Maar, de Covid pandemie heeft de $88,6 miljoen aan jaarlijkse inkomsten van $65 per dag aan visumkosten sterk doen dalen. Volgens verschillende bronnen begonnen Bhutanese overheidsfunctionarissen ergens in 2020 gesprekken met Bitcoin-miners en leveranciers.
DHI, dat toezicht houdt op de Bitcoin-activiteiten van Bhutan, vertelde de lokale krant The Bhutanese dat het “de mining-ruimte betrad” toen de prijs van de cryptocurrency $5.000 was (de munt werd voor het laatst op dit niveau gewaardeerd in april 2019, maar is nu $36.000 waard). Bhutans eigen importgegevens en satellietbeelden suggereren dat de activiteiten in 2020 echt zijn opgevoerd. In mei, toen Forbes DHI vroeg om die timing te bevestigen, wilde een woordvoerder van het fonds alleen zeggen dat er een reeks Bitcoin-investeringen waren gedaan “in een periode in 2019”. Ze voegden eraan toe dat DHI “momenteel netto positief was in onze digitale activapositie.” De prijs van Bitcoin stortte in van $69.000 in november 2021 tot minder dan $17.000 afgelopen december.
De Bhutanezen meldden in juni dat DHI van plan was om zijn Bitcoinvoorraad te verkopen om een salarisverhoging van 50% voor overheidsfunctionarissen ter waarde van $72 miljoen te financieren, terwijl Bhutan een economische en politieke crisis doormaakt met een handelstekort dat de reserve aan harde valuta doet slinken tot slechts $689 miljoen. (Dit dekt slechts 14 maanden import, terwijl de grondwet van het land 12 maanden reserve vereist).
Verschillende bronnen binnen Bhutan vertelden Forbes dat de mijnen nu een publiek geheim zijn, hoewel noch de Bhutanese regering noch DHI het bestaan ervan formeel bekend hebben gemaakt. In e-mails aan Forbes heeft DHI consequent geweigerd commentaar te geven op de reikwijdte of financiering van zijn cryptocurrency-regime.
DHI, dat ook de belangrijkste luchtvaartmaatschappij, waterkrachtcentrales en een kaasfabriek exploiteert, geeft in zijn jaarrekeningen geen uitsplitsing van inkomsten of investeringen in Bitcoin-mining, behalve dat het obligaties in vreemde valuta heeft uitgegeven om het project te financieren. Het Ministerie van Financiën van Bhutan is al even stil. Externe academici en insiders die gespecialiseerd zijn in het monitoren van wereldwijde Bitcoin-activiteiten, vertelden Forbes dat de mining-activiteiten van het land een raadsel blijven. DHI beweerde dat het “niet betrokken is bij beslissingen over het gebruik van fondsen die DHI uitbetaalt aan de regering”.
Maar het koninkrijk liet toch een spoor achter. Uit handelsgegevens die toegankelijk zijn gemaakt via het Observatory of Economic Complexity, een open source platform dat wereldwijde handelspatronen visualiseert, blijkt dat er tussen 2021 en 2022 voor meer dan 220 miljoen dollar aan chips die worden gebruikt voor Bitcoin-mining vanuit China naar Bhutan is verscheept. DHI weigerde vragen hierover te beantwoorden, onder vermelding van “NDA’s met contractpartijen”. Daarnaast onthullen de gegevens van het Ministerie van Energie van Bhutan een enorme piek van 63% in het stroomverbruik door de industrie in 2022.
Ondertussen heeft Bhutan, dat jarenlang overtollige energie aan India heeft verkocht, de import massaal opgevoerd en voor 20,7 miljoen dollar aan elektriciteit ingekocht in 2023, volgens Kuensel. Regeringsfunctionarissen waarschuwden onlangs dat deze rekening de komende winter zou oplopen tot 72 miljoen dollar en dat er voor vijf maanden geïmporteerd zou moeten worden om aan de vraag te voldoen.
Het Aziatische moessonseizoen betekent dat Bhutan altijd te maken heeft gehad met droogteperiodes, waarin de waterkrachtcentrales drie maanden lang grotendeels buiten werking waren, waardoor het land elektriciteit moest importeren van het grotendeels door kolen aangedreven Indiase elektriciteitsnet. De investering van Bhutan in Bitcoin-mining is echter afhankelijk van betrouwbare toegang tot goedkope en schone energie.
“Bhutan geeft prioriteit aan stroomvoorziening voor binnenlands gebruik. Industrie en bedrijven – inclusief projecten gerelateerd aan Bitcoin-mining, krijgen een lagere prioriteit”, aldus de woordvoerder van DHI. In de wintermaanden, wanneer de opwekking van waterkracht gewoonlijk afneemt, “kunnen mining-activiteiten worden stilgelegd afhankelijk van de beschikbaarheid van elektriciteit”.
De vier staatsmijnen die Forbes denkt te hebben geïdentificeerd, zijn misschien niet eens de grootste van Bhutan. In 2022 ging het land een partnerschap aan met de Singaporese Bitcoin-mining gigant Bitdeer, die van Bhutan de zetel van zijn Aziatische expansie maakte. Volgens satellietbeelden van Planet Labs is Bitdeer in maart begonnen met de bouw van een mijn in de zuidelijke stad Gedu, waardoor in augustus 100 megawatt (MW) online komt, aldus het bedrijf. DHI, eigenaar van het nationale energiebedrijf van Bhutan, zal elektriciteit leveren aan de locatie. Bitdeer onthulde in een update van juli dat het al 11.000 miners in bedrijf had en nog eens 15.000 machines had besteld. Na voltooiing zal de 600 MW-installatie meer energie verbruiken dan de rest van het land, meldde Nikkei.
Onlangs hebben Bitdeer-medewerkers investeerders benaderd op industrieconferenties zoals Mining Disrupt, voor een fonds van $500 miljoen voor “groene crypto-mining”. DHI schat dat dit 300 tot 400 banen en een nieuwe computersector in Bhutan zal opleveren – een troost voor het land voor de verloren Education City. Bitdeer CEO Matt Linghui Kong vertelde Forbes in een verklaring dat het bedrijf “veel interesse krijgt” in het fonds en momenteel in onderhandeling is met meerdere investeerders die het niet bij naam wil noemen.
Het nieuwe fonds en de banen zouden hard nodig kunnen zijn nu de Aziatische Ontwikkelingsbank voorspelt dat de economie van Bhutan dit jaar zal verslechteren met 4,6%. Economen van de regering zelf, riepen op tot economische hervormingen en bezuinigingen om een financiële crisis af te wenden.
Voorlopig lijkt Bhutan’s interesse in blockchain-gebaseerde oplossingen niet getemperd door deze uitdagingen. Eerder deze maand, op de 12e huwelijksverjaardag van de koning en koningin, onthulde het een experimentele, gedecentraliseerde digitale identiteitsapp. De eerste proefpersoon en digitale burger? De kroonprins.
Met aanvullende rapportages en analyse van satellietbeelden door Brian Eyler, senior fellow bij het Stimson Center en directeur van het programma voor Zuidoost-Azië en het programma voor energie, water en duurzaamheid.
Lees ook: Gedetailleerde analyse van de opleving van Bitcoin in 2023 op de cryptocurrency markt
