In deze tweede editie post-Covid herinnert Beatrix Bourdon, algemeen directeur, eraan dat de BRAFA een nieuwe mijlpaal heeft bereikt: in 1956 werd de beurs opgericht, in 1967 werd hij de Antiekbeurs, georganiseerd in het Paleis voor Schone Kunsten, in 1995 ging hij internationaal, in 2004, verhuisde hij naar Tour & Taxis, in 2007 werd de beurs BRAFA, en in 2022 nam BRAFA zijn intrek in de Heizel. Het grote schoonheidsevenement neemt nu nog meer ruimte in beslag: 5.000 m2 extra, voor een totaal van 21.000 m2.
Met 132 exposanten, waaronder 20 nieuwe galerieën, maar slechts 4 meer in totaal dan vorig jaar, waren de stands luchtiger en stroomde het verkeer vrijer: “We streven niet per se naar groei, misschien bereiken we op de duur het symbolische aantal van 150 exposanten, maar deze groei moet organisch en afgemeten blijven.”
BRAFA bezoekers zijn “geduldig, ze benaderen de beurs op een heel persoonlijke manier: verzamelaars, curatoren, amateurs, ze komen vijf of zes keer terug, zoals in een museum, voordat ze informatie inwinnen en misschien kopen”. Een ander kenmerk is hun grondige kennis van de werken en hun geschiedenis. Béatrix Bourdon zorgt ervoor dat de beurs pretentieloos blijft is en merkt op dat “de exposanten toegankelijk zijn, in een vrij familiale sfeer die de bezoekers voelen”. De toegankelijkheid van de nieuwe locatie op de Heizel, dicht bij de Ring en de metro, lijkt meer Nederlandse en Duitse bezoekers aan te trekken.
“De hele wereld op een enkele plaats”
Op professioneel vlak blijft het “een beurs door de handelaars, voor de handelaars”. Het galadiner bijvoorbeeld, dat traditioneel plaatsvindt op de vooravond van de privé verzamelaarsdag, is “vijf keer goedkoper dan dat in Parijs: we willen dat het een moment is van gezellig samenzijn tussen handelaars en verzamelaars. Het gebeurt dus zonder winst voor de beurs. Voor handelaars is een beurs een grote financiële uitdaging: “velen halen een zeer groot deel van hun jaaromzet uit dit evenement”.
Voor bezoekers maakt het het ontdekken van de tentoonstelling makkelijker: “je kunt 132 galerieën van over de hele wereld ontdekken in slechts een paar dagen, allemaal op één plek”. Een van de nieuwkomers op de tentoonstelling is de Nederlandse galerie Heutink Ikonen, gespecialiseerd in iconen.
Ze wijst erop dat galeriehouders sinds Covid veeleisender zijn geworden en hun deelname hebben teruggeschroefd: “Sommigen namen deel aan een tiental beurzen per jaar en velen hebben hun kalender herzien”. Sommige galeries zijn aanwezig op zowel TEFAF als BRAFA, of zelfs op Art Cologne of FAB Paris, de antiekbeurs die in 2022 ontstond uit de fusie van de vroegere Biënnale en Fine Arts Paris, “maar een groot aantal kiest enkel voor BRAFA: als bewijs hiervan werden de inschrijvingen bij ons al in augustus 2023 afgesloten”.
De vergelijking eenvoudig houden
Ten gevolge van de spectaculaire invallen van de FOD Financiën en de douanediensten sinds 2020, en in het bijzonder in 2023 in de stands van een aantal antiekgaleries (een soort energieke interventie die elders in Europa nauwelijks voorkomt), hebben alle grote galeriehouders die gespecialiseerd zijn in antiek besloten zich terug te trekken van de beurs. “Dit jaar is de Parijse galerie Kevorkian, gespecialiseerd in het Oude Oosten, terug. Ik twijfel er niet aan dat de anderen ook terug zullen komen, maar het zal tijd kosten om het vertrouwen te herstellen. Het moet worden vermeld dat de gerechtelijke procedures die tot nu toe zijn aangespannen niets hebben opgeleverd en dat alle stukken zijn teruggegeven aan de galerieën waar ze voor bedoeld waren. Ik hoop dat de overheid de schadelijke gevolgen van deze interventies inziet,” benadrukt Béatrix Bourdon. Dit is des te belangrijker omdat galeriehouders het in de huidige markt “steeds moeilijker vinden om kwaliteitsobjecten te vinden, vooral door de concurrentie van veilinghuizen”.
À ce titre, il serait « regrettable » que la hausse possible de la TVA à 21 %, qu’envisage le SPF Finances, vienne compliquer l’équation : « la ROCAD (Chambre royale des marchands d’art), la Chambre des Experts, la Chambre d’Art Actuel qu’anime notamment la galeriste Sofie van de Velde ont demandé un retour au régime antérieur à 1996, au taux de 6% ». Une telle décision, insiste la directrice générale, aurait des incidences au-delà des galeristes et marchands, et « toucherait tout un monde qui gravite autour de notre secteur : hôteliers, restaurateurs, encadreurs, peintres, garnisseurs, imprimeurs, transporteurs. Il ne faudrait pas faire fuir les galeries à l’étranger », ce qui déséquilibrerait ce monde.
In dit opzicht zou het “betreurenswaardig” zijn als de mogelijke verhoging van de btw tot 21%, die door de FOD Financiën wordt overwogen, de zaak nog ingewikkelder zou maken: “de ROCAD (Koninklijke Kamer van Kunsthandelaars), de Kamer van Deskundigen en de Kamer van Kunsthandelaars, onder leiding van met name galeriehouder Sofie van de Velde, hebben opgeroepen om terug te keren naar het systeem van vóór 1996, tegen een tarief van 6%”. Een dergelijke beslissing, benadrukt de algemeen directeur, zou niet alleen gevolgen hebben voor galeriehouders en handelaars, maar ook voor “de hele wereld die rond onze sector draait: hoteliers, restaurateurs, lijstenmakers, schilders, stoffeerders, drukkers en transporteurs. We willen galerieën niet naar het buitenland drijven”, wat het evenwicht in de sector zou verstoren.
Lees ook: De investeringsmogelijkheden in opkomende Belgische kunstenaars
